ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 16 Φεβρουαρίου 1940: Το επεισόδιο της κατάληψης του «Altmark» στη Νορβηγία

Το πλήρωμα του βρετανικού αντιτορπιλικού HMS Cossack κάνει ρεσάλτο στο γερμανικό πετρελαιοφόρο “Altmark”, που επιστρέφει στη Γερμανία με Βρετανούς αιχμαλώτους από εμπορικά που είχε βυθίσει το καταδρομικό “Graf Spee”. Αυτό γίνεται στα εθνικά χωρικά ύδατα της Νορβηγίας και 299 ναυτικοί διασώζονται από την αιχμαλωσία.

To “Altmark” το αναζητούσε ο βρετανικός στόλος καθώς ήταν το πλοίο ανεφοδιασμού του “Graf Spee”, που για μεγάλο διάστημα αποδεκάτιζε την βρετανική εμπορική ναυτιλία βυθίζοντας πλοία που μετέφεραν εφόδια. Κατά το διάστημα Αυγούστου-Δεκεμβρίου 1939 το “Altmark” ανεφοδίασε τρεις φορές το “Graf Spee” στον νότιο Ατλαντικό με καύσιμα, λιπαντικά και τρόφιμα, ενώ επιβίβασε και τους ναυτικούς των εμπορικών που βύθισε το καταδρομικό, δρώντας έτσι ως πλοίο μεταφοράς αιχμαλώτων.

Στις 13 Δεκεμβρίου 1939, έλαβε χώρα η ναυμαχία του Ρίβερ Πλέητ, όπου τρία βρετανικά καταδρομικά αντιμετώπισαν το “Graf Spee” προκαλώντας του σημαντικές ζημιές. Μετά από τέσσερις μέρες στο ουδέτερο λιμάνι του Μοντεβιδέο, όπου είχε καταφύγει, το τελευταίο απέπλευσε και θεωρώντας πως αντιμετώπιζε υπέρτερες δυνάμεις, αυτοβυθίστηκε. Το “Altmark” παρέμεινε για ένα διάστημα στην περιοχή και κατόπιν έπλευσε για τη βάση του στο Αμβούργο. Μετά από ένα περιπετειώδες ταξίδι, αποφεύγοντας τις ρότες των εμπορικών πλοίων, το γερμανικό πετρελαιοφόρο περιέπλευσε την Ισλανδία και έφτασε στα νορβηγικά ύδατα χωρίς να γίνει αντιληπτό.

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 13 Δεκεμβρίου 1939: Ναυμαχία του Ρίβερ Πλέιτ, το τέλος του γερμανικού καταδρομικού Admiral Graf Spee

Το “Altmark” εισήλθε στα χωρικά ύδατα της ουδέτερης ακόμα Νορβηγίας στις 13 Φεβρουαρίου 1940 και ζήτησε έναν πιλότο για να κινηθεί στα δύσκολα και γεμάτα πάγο εκείνη την εποχή νερά. Ατυχώς για το ίδιο δεν υπήρχε κανένας διαθέσιμος εκείνη τη στιγμή.

Ωστόσο, οι υποψίες των Νορβηγών για την ταυτότητα του γερμανικού πλοίου άρχισαν να συσσωρεύονται. Τρεις φορές το “Altmark” δέχτηκε τη νηοψία αξιωματικών του Νορβηγικού Ναυτικού, από διαφορετικά πλοία (τις τορπιλακάτους ‘Trygg’ και ‘Snoegg’ και το αντιτορπιλικό ‘Garm’) αλλά εκτός από έλεγχο των (πλαστών) χαρτιών, οι Νορβηγοί δεν προχώρησαν σε έρευνα δεχόμενοι το λόγο του κυβερνήτη ότι ήταν ένα απλό εμπορικό.

Οι αναφορές, όμως, των νορβηγικών πλοίων για το μυστηριώδες εμπορικό στάλθηκαν μέσω της βρετανικής πρεσβείας στο Ναυαρχείο. Αυτό στις 14 Φεβρουαρίου έστειλε έναν στολίσκο ενός ελαφρού καταδρομικού (HMS Arethusa) και αντιτορπιλικών (HMS Cossack, HMS Sikh, HMS Nubian, HMS Ivanhoe και HMS Intrepid) με αγήματα οπλισμένων ναυτών για μια αποστολή “αναγνώρισης στους πάγους που έχουν σωρευτεί στον κόλπο του Σκάγκερακ”.

Ο Πρώτος Λόρδος του Ναυαρχείου, Ουίνστον Τσώρτσιλ, συνέταξε τις εντολές της βρετανικής δύναμης: “Βρείτε το, σταματήστε το σε διεθνή ύδατα, επιβιβαστείτε και απελευθερώστε τους αιχμαλώτους”. Η αποστολή ήταν σαφής στη διατύπωση αλλά δύσκολη στην εφαρμογή. Κανείς δεν ήξερε ακριβώς πώς έμοιαζε το “Altmark”, ο κυβερνήτης του οποίου είχε αποδειχθεί αριστοτέχνης στο να κρύβεται, ο κόλπος του Σκάγκερακ ήταν γεμάτος εμπορικά πλοία εκείνη την περίοδο και οι καιρικές συνθήκες δεν ευνοούσαν την έρευνα. Tα βρετανικά πλοία σταμάτησαν και επιβιβάστηκαν σε πολλά πλοία πριν η τύχη τους χαμογελάσει.

Επιπλέον, η βρετανική κυβέρνηση αντιμετώπιζε το πρόβλημα της έρευνας σε νορβηγικά εδάφη. Με νομικούς όρους δεν είχε κανένα δικαίωμα να πραγματοποιήσει νηοψίες σε πλοία στα ύδατα ξένης ουδέτερης χώρας ακόμα κι αν το “Altmark” ήταν πολεμικό. Ο Τσώρτσιλ, όμως, επέμενε και το Ναυτικό πίεσε προς την κατεύθυνση αυτή.

Στις 15:15, τα αντιτορπιλικά HMS Interpid και HMS Ivanhoe εντόπισαν το “Altmark” στην είσοδο του φιόρδ Jøssing και του έκαναν σήμα να σταματήσει. Ο Γερμανός κυβερνήτης τα αγνόησε και ανέπτυξε ταχύτητα. Τα βρετανικά πολεμικά το καταδίωξαν μέσα στα νορβηγικά ύδατα πολύ κοντά στην ακτή και άνοιξαν προειδοποιητικό πυρ που, όμως, έπεσε σε νορβηγικό έδαφος. Παραπλέοντα πολεμικά πλοία της Νορβηγίας παρενέβησαν και σταμάτησαν τα βρετανικά.

Αφού μίλησε με τον ίδιο τον Τσώρτσιλ και πήρε την έγκρισή του, ο επικεφαλής της βρετανικής δύναμης, πλοίαρχος Vian οργάνωσε ένα άγημα 33 οπλισμένων ναυτών και κινήθηκε στις 22:00 με το αντιτορπιλικό HMS Cossack κατά του “Altmark” που είχε σταματήσει σε έναν παγωμένο όρμο. Πλησιάζοντας, στις 23:12, το “Altmark” φώτισε τη γέφυρα του “Cossack” για να τυφλώσει τους αξιωματικούς και κινήθηκε για να εμβολίσει το αντιτορπιλικό. Το τελευταίο απέφυγε την κίνηση με έναν αριστοτεχνικό ελιγμό. Καθώς, όμως, τα δύο πλοία έξυσαν το ένα το άλλο, κάποιοι άνδρες κατόρθωσαν να πηδήξουν στο γερμανικό. Το “Cossack” πλησίασε ξανά και σχεδόν συγκρούστηκε με το “Altmark” επιτρέποντας την επιβίβαση του υπολοίπου αγήματος.

Στη σύντομη μάχη που ακολούθησε τέσσερις Γερμανοί σκοτώθηκαν και πέντε τραυματίστηκαν μαζί με έναν Βρετανό, προτού το πλοίο καταληφθεί. Κάποιοι Γερμανοί ναυτικοί έπεσαν στην παγωμένη θάλασσα για να γλυτώσουν διαφεύγοντας στην ξηρά αλλά το υπόλοιπο πλήρωμα αιχμαλωτίστηκε. Συνολικά 299 Βρετανοί ναυτικοί ανακαλύφθηκαν στα αμπάρια του πλοίου και μεταφέρθηκαν στο αντιτορπιλικό, προτού αυτό αποχωρήσει αφήνοντας το γερμανικό με όλο του το πλήρωμα πίσω.

Η απελευθέρωση των Βρετανών ναυτικών από το “Altmark” ήταν μια σημαντική επιτυχία του Βρετανικού στόλου και γιορτάστηκε στη Βρετανία. Ωστόσο, η αλήθεια είναι πως το επεισόδιο αποτελούσε παραβίαση της ουδετερότητας της Νορβηγίας τόσο από τους Βρετανούς όσο και από τους Γερμανούς. Στο εξής, το προηγούμενο του “Altmark” έθετε την ασφάλεια των ουδετέρων δυνάμεων σε αμφιβολία. Ο Χίτλερ από την άλλη ήταν έξαλλος από την αποτυχία να προστατευτεί το πλοίο από τους Βρετανούς και διέταξε την επιχείρηση “Weserübung”, την εισβολή δηλαδή στις Σκανδιναβικές χώρες, να επιταχυνθεί.

Most Popular